«Το μέλλον ανήκει στον κόσμο της δουλειάς», έλεγε ένα όχι και τόσο παλιό σύνθημα. Τον κόσμο της δουλειάς και του μόχθου, ο οποίος, ωστόσο, υπέφερε περισσότερο απ’ όλους στα μνημονιακά χρόνια, με αποτέλεσμα ένα αβίωτο παρόν ανεργίας, επισφάλειας, εργοδοτικής ασυδοσίας. Ποιο είναι, όμως, το μέλλον που προδιαγράφεται για τους εργαζόμενους στην πρώτη μεταμνημνονιακή περίοδο;
Η κυβέρνηση φαίνεται ότι ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στην επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων: στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να επεκταθούν κλαδικές συλλογικές συμβάσεις στον τουρισμό (όπου πάνω από το 30% των εργαζομένων δεν καλύπτεται αυτή τη στιγμή από τη σύμβαση που έχει υπογράψει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εργαζομένων στη Ναυτιλία και τον Τουρισμό με την εργοδοσία του κλάδου), τις τράπεζες (η κλαδική των τραπεζοϋπαλλήλων καλύπτει αυτή τη στιγμή περίπου το 70% των εργαζομένων και η επέκτασής της θα καλύψει εργαζόμενους σε περιφερειακές ή άλλες τράπεζες), τη ναυτιλία και άλλους κλάδους που έχουν συμβάσεις εν ισχύ αυτή τη στιγμή (αεροπορικές εταιρείες, μεταλλεία, καπνοβιομηχανία, τσιμεντοβιομηχανία κ.α.). Από αυτή τη διαδικασία αναμένεται να επωφεληθούν, βλέποντας αύξηση στις αποδοχές τους, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι.
Ακόμα πιο ισχυρό σήμα (μερικής έστω) «επιστροφής στην κανονικότητα» αναμένεται να αποτελέσει η «κάλυψη» των εργαζομένων στα ξενοδοχεία από την προσφάτως υπογραφείσα κλαδική σύμβαση -η οποία προβλέπει βασικό μισθό 850 ευρώ για την Α’ Κατηγορία και 780 για τη Δ’- των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας (εκπροσωπούνται από την Πανελλήνιας Ομοσπονδία Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων, ΠΟΕΕ-ΥΤΕ), σύμβαση που δεσμεύει τα μέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) αλλά, με τη σύμφωνη γνώμη του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), θα επεκταθεί το προσεχές διάστημα. Δεδομένου ότι αυτός ο κλάδος χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή εποχιακή απασχόληση, η παραπάνω εξέλιξη αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο σε περίπου 70.000 εργαζόμενους και θα δώσει ώθηση σε προσπάθειες οργανωμένης διεκδίκησης (ατομικής ή συλλογικής) στον αχανή αυτό κλάδο που στιγματίζεται διαχρονικά από εκτεταμένη παραβατικότητα εκ μέρους των εργοδοτών.
Τα παραπάνω αποτελούν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα από την «επιστροφή» της επεκτασιμότητας η οποία είναι η πρώτη από τις δύο βασικές αρχές των συλλογικών διαπραγματεύσεων που είναι ήδη σε ισχύ τυπικά (από τις 21 Αυγούστου 2018). Σύμφωνα με το νόμο, εφόσον σε μία σύμβαση που έχει υπογραφεί μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, οι εργοδότες που την έχουν υπογράψει καλύπτουν το 51% των εργαζομένων του κλάδου, με απόφαση του/της Υπουργού Εργασίας η συγκεκριμένη σύμβαση καθίσταται γενικώς υποχρεωτική.
H πρώτη πράξη της μεταμνημονιακής περιόδου στην κατεύθυνση αυτή έγινε, αφού είχαν προηγηθεί συνεχείς συσκέψεις στο αρμόδιο υπουργείο κατά τους θερινούς μήνες, την Παρασκευή 24 Αυγούστου, όταν δηλαδή έλαβε χώρα η πρώτη συνεδρίαση της ολομέλειας του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ) με μοναδικό θέμα την επέκταση όσων κλαδικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) είναι αυτή τη στιγμή. Η επόμενη συνεδρίαση του ΑΣΕ έχει προγραμματιστεί για την ερχόμενη Παρασκευή 31/8, όταν και αναμένεται να ανακοινωθούν οι πρώτες επεκτάσεις κλαδικών συμβάσεων.
Σήμερα, βρίσκονται συνολικά σε ισχύ 37 ΣΣΕ (οι περισσότερες εξ’ αυτών είναι κλαδικές ενώ 13 είμαι ομοιοεπαγγελματικές, όπως για παράδειγμα των ηλεκτρολόγων ξενοδοχείων και των οδηγών τουριστικών λεωφορείων σε Κρήτη και σε Κω). Μετά το πρώτο «κύμα» των επεκτάσεων, οι κλάδοι στους οποίους θα επικρατήσει η «κανονικότητα» των συμβάσεων θα απασχολούν συνολικά περίπου το 15% του εργατικού δυναμικού της χώρας.
Μέσω των επεκτάσεων αυτών αλλά και της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης, η οποία επίσης επανήλθε μετά την έξοδο από τα μνημόνια και απαγορεύει σε μια ατομική ή μια επιχειρησιακή σύμβαση να καθορίζει χειρότερους μισθούς και όρους εργασίας από τη συλλογική σύμβαση του κλάδου, χιλιάδες εργαζόμενοι θα δουν άμεση βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματός τους.
Ο υφυπουργός Εργασίας, Νάσος Ηλιόπουλος έδωσε πρόσφατα, μιλώντας στο «Κόκκινο», ένα συγκεκριμένο παράδειγμα ενός ξενοδοχειακού ομίλου που έχει υπογράψει επιχειρησιακή σύμβαση με εισαγωγικό μισθό της τάξης των 600 ευρώ, την ώρα που η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδοχοϋπαλλήλων και ο εργοδοτικός φορέας του κλάδου έχουν υπογράψει κλαδική σύμβαση με εισαγωγικό μισθό πάνω από 900 ευρώ. «Θα ακολουθηθεί υποχρεωτική προσαρμογή και ο εργοδότης θα πρέπει να δώσει 300 ευρώ αύξηση στις μεικτές αποδοχές», επισήμανε ο κ. Ηλιόπουλος.
Στην αναβαθμισμένη προσπάθεια για ενίσχυση του κόσμου της εργασίας κορυφαία θέση (θα) έχει και η αύξηση του κατώτατου μισθού η οποία θα υλοποιηθεί με τη νομοθετική διαδικασία που προβλέπεται, δηλαδή τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και την κατάθεση των σχετικών εκθέσεων από τους επιστημονικούς φορείς, και, τελικά, την απόφαση της Υπουργού Εργασίας, εγκεκριμένη από το υπουργικό συμβούλιο (αλλά δεν θα επεκταθούμε στο δημοσίευμα αυτό – περισσότερα στην πρόσφατη συνέντευξη της ‘Εφης Αχτσιόγλου στο ΑΠΕ – ΜΠΕ)
Θυμίζουμε ότι ο κατώτατος μισθός περικόπηκε το 2012 κατά 22% και κατά 32% για τους νέους εν μία νυκτί, διαμορφώνοντας μία συνθήκη συμπίεσης των εισοδημάτων για τους εργαζόμενους συνολικά. Όπως ανακοίνωσε την Δευτέρα 27/8 ο πρωθυπουργός, έχει δρομολογηθεί και η κατάργηση του υποκατώτατου μισθού, μίας απαράδεκτης διάκρισης κατά των νέων εργαζομένων (κάτω των 25 ετών).
Συνολικά, η επεκτασιμότητα και η αύξηση του κατώτατου μισθού αναμένεται να επηρεάσει θετικά πάνω από 900.000 μισθωτούς.
Ανάγκη αποσαφήνισης
Επανερχόμενοι στο ζήτημα των ΣΣΕ, οφείλουμε να τονίσουμε ότι, εξ’ αιτίας του σαθρού τρόπου που γινόταν η επέκταση συμβάσεων πριν το 2010, οι διατυπώσεις στο νόμο παραμένουν ασαφείς και, όπως υποστηρίζουν συνδικαλιστικά στελέχη με εμπειρία, θα χρειαστούν περαιτέρω παρεμβάσεις προκειμένου να μην πάνε στράφι οι φιλεργατικές νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Για παράδειγμα, ήδη έχει διατυπωθεί η κριτική ότι η επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας θα βρει εμπόδιο στο «δικαίωμα βέτο» που έχουν οι εργοδοτικές οργανώσεις: μέσα από τη διαδικασία της μη κατάθεσης του μητρώου μελών, θα προσπαθούν αποφεύγουν την επέκταση μιας υπογραφείσας συλλογικής σύμβασης εργασίας. Αποτελεί ζητούμενο για τον οργανωμένο συνδικαλισμό να κινηθεί έτσι ώστε να μην «μπλοκαριστεί» η επεκτασιμότητα.
Όπως είχε αναφέρει τον Ιούνιο το υπουργείο Εργασίας, απαντώντας στις σχετικές αιτιάσεις της ΓΣΣΕ, «είναι προφανές συμφέρον κάθε εργοδοτικής οργάνωσης, η συλλογική σύμβαση που τη δεσμεύει να δεσμεύει και τις επιχειρήσεις που δεν είναι μέλη της, ώστε να αποφύγει τον αθέμιτο ανταγωνισμό».
Τα ίδια συνδικαλιστικά στελέχη σημειώνουν ότι πρέπει να τεθούν κριτήρια εκπροσώπησης και για την πλευρά της εργοδοσίας. Για παράδειγμα, με ποιον τρόπο, άραγε, εκπροσωπεί τις βιομηχανίες ο ΣΕΒ, ο πρόεδρος του οποίου «επιχειρεί» στον τριτογενή τομέα και ζητεί διαρκώς την περαιτέρω διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων στη χώρα; Ποιος, τελικά, μπορεί να θεωρείται κοινωνικός εταίρος και γιατί να έχει έναν τόσο σημαντικό θεσμικά ρόλο μία ένωση εργοδοτών (αν προκύψουν τέτοιες στο προσεχές διάστημα) που αρνείται να δώσει το μητρώο των μελών της;
O κρίσιμος ρόλος του ΟΜΕΔ
Τα ίδια συνδικαλιστικά στελέχη τονίζουν στο Left.gr ότι στην επόμενη ημέρα θα διαδραματίσει αντικειμενικά σημαντικό ρόλο ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), η αναβάθμιση του οποίου κρίνεται αναγκαία.
Θετικό είναι ότι η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα σεβαστεί την απόφαση του ΣτΕ που έχει κρίνει συνταγματική τη δυνατότητα μονομερούς προσφυγής (των εργαζομένων) στον ΟΜΕΔ, την ώρα που οι περισσότερες εργοδοτικές οργανώσεις αντιδρούν στην υποχρεωτική διαιτησία και ζητούν να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση «στη διαπραγμάτευση και στη μεσολάβηση».
Απαραίτητη η ανασύνταξη του εργατικού κινήματος
Από την άλλη, η επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων, η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής των εργαζομένων στη διαιτησία, μπορεί να αποτελέσουν εφαλτήριο για την αναδιοργάνωση του συνδικαλισμού, καθώς οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους θα έχουν ξανά σημαντικά όπλα στη φαρέτρα τους ώστε να διεκδικήσουν από καλύτερες θέσεις το μερίδιο που τους αναλογεί στον παραγόμενο πλούτο και να προστατεύσουν τις κατακτήσεις τους. Όπλα που καθιστούν ξανά αναγκαία αλλά και δυνητικά πιο αποτελεσματική τη συλλογική δράση και μεταφέρουν την πίεση, για πρώτη ίσως φορά μετά από 8 χρόνια, στο στρατόπεδο της εργοδοσίας.
Με λίγα λόγια, ανοίγει ο δρόμος για να υπάρξουν συλλογικές συμβάσεις ξανά και σε άλλους κλάδους, στους οποίους αυτή τη στιγμή απουσιάζει η συνδικαλιστική οργάνωση.
Απαιτούνται, όμως, πραγματικά άλματα και πρώτα και κύρια να πάψει να βρίσκεται «στην απ’ έξω», χωρίς δηλαδή συνδικαλιστική εκπροσώπηση, ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων, όπως οι επισφαλώς εργαζόμενοι (για παράδειγμα οι εργολαβικοί), στους οποίους συγκαταλέγεται μεγάλο κομμάτι των νέων ανθρώπων.
Ο οργανωμένος συνδικαλισμός οφείλει να ξαναγίνει ελκυστικός για την πλειονότητα των εργαζομένων οι οποίοι θα πρέπει να πειστούν ξανά για την αξία της συλλογικής παρέμβασης στους χώρους δουλειάς. Ώστε, πράγματι, η επόμενη μέρα να βρει ακόμα περισσότερους από αυτούς με ικανοποιητικούς μισθούς και αξιοπρεπείς όρους εργασίας.
Ούτως ή άλλως, πάντως, η επόμενη περίοδος θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την σκοπιά της ταξικής πάλης αλλά και της τοποθέτησης των πολιτικών δυνάμεων γύρω από τα επίδικα αυτής…
Πηγή:https://left.gr/